Cuộc chạy đua đưa thương hiệu vào tầm chú ý của khách hàng trên những kênh truyền thông truyền thống ngày càng trở nên khó khăn hơn vì phần lớn độc giả đã quá “ngán” các chuyên mục quảng cáo trên báo in và người xem ti-vi sẵn sàng chuyển kênh ngay khi gặp quảng cáo.
Tại Việt Nam, với hơn 20 triệu người sử dụng – và sẽ đạt 28 triệu vào năm 2010 [1] – Internet đang là một kênh truyền thông có tiềm năng quảng bá rất lớn mà không doanh nghiệp nào có thể bỏ qua.
Tuy nhiên, thị trường Việt Nam còn quá nhỏ bé khi quảng cáo trực tuyến hiện mới ở mức 2,81 triệu Đô la Mỹ (năm 2008) và dự báo sẽ đạt 7,8 triệu Đô la (năm 2010), trong đó quảng cáo hiển thị chiếm đa số, quảng cáo theo từ khóa chiếm khoảng 10% tổng lượng quảng cáo trực tuyến [2].
Tiếp thị trực tuyến là gì?
Tiếp thị trực tuyến hay còn gọi là marketing online là tiếp thị sản phẩm-dịch vụ trên Internet bằng cách [3]:
- Tiếp thị bằng cỗ máy tìm kiếm (search engine marketing – SEM). Khi người sử dụng Internet gõ một từ khóa keyword đã được “mua” bởi một nhãn hàng, hoặc được kỹ thuật SEO (search engine optimization), trang web của nhãn hàng đó sẽ hiện lên đầu tiên trong danh sách kết quả tìm thấy. Từ đó cơ hội khách hàng ghé thăm trang web, nắm thông tin và muốn mua sản phẩm hoặc dịch vụ sẽ tăng lên.
- Tiếp thị bằng thư điện tử (e-mail marketing). Những công ty cung cấp giải pháp e-mail (ESP) đều có gói quảng cáo này nên các doanh nghiệp có thể gửi thông tin tiếp thị đến hàng loạt địa chỉ e-mail với chi phí rẻ. Tuy nhiên, hình thức này có thể không đạt hiệu quả cao khi tình trạng thư rác (spam) ngày càng tràn lan.
- Quảng cáo hiển thị như web banner/pop-ups hay quảng cáo đa phương tiện (rich media) hay quảng cáo tương tác (interactive advertising) như in-text/in-game. Đặt logo hay banner quảng cáo tại các trang web có số lượng truy cập lớn, trong đó có nhiều đối tượng khách hàng tiềm năng của sản phẩm. Hoặc ứng dụng công nghệ đa phương tiện để tạo hình ảnh chuyển động đặc biệt trên trang web như flash. Hình thức này đòi hỏi sự đầu tư cao về ý tưởng, thiết kế mỹ thuật. Bù lại, các thành phần đa phương tiện rất cuốn hút, sáng tạo và có khả năng tương tác giúp xác định đối tượng khách hàng.
- Quảng cáo qua Web 2.0 như blog hay các diễn đàn. Cộng đồng trên mạng luôn có chung những quy tắc, luật lệ hay những giá trị. Người làm tiếp thị sẽ dễ dàng xác định được đối tượng khách hàng tiềm năng tùy theo đặc tính của cộng đồng và truyền đạt những thông điệp tiếp thị, quảng cáo một cách nhẹ nhàng, kín đáo nhưng có khả năng lây lan (viral marketing) trong cộng đồng.
Với sự xuất hiện của hàng loạt xu hướng mới như mạng xã hội, bộ lọc xã hội (social filtering), nguồn dữ liệu từ đám đông (crowd sourcing), bộ đánh dấu xã hội (social book marking), blog và tiểu blog (microblogging) như myspace.com, facebook.com, twitter.com, digg.com, createdebate.com, predictify.com, zing.vn, henantrua.vn, yume.vn, tamtay.vn, cyvee.com, nhangui.com, aicoly.com…, người làm tiếp thị càng có nhiều lựa chọn để tiếp thị qua cộng đồng.
Theo Yahoo!, tại châu Á, doanh thu quảng cáo trên các mạng xã hội đã tăng từ 43 triệu Đô la (năm 2006) lên 260 triệu Đô la vào năm nay. Chiến dịch tranh cử thành công vừa qua của Tổng thống Mỹ Barack Obama đã có sự đóng góp rất lớn của tiếp thị trực tuyến vào các mạng xã hội do Chris Hughes, đồng sáng lập viên của Facebook, dẫn dắt.
Tại sao tiếp thị trực tuyến?
Các kênh truyền thông truyền thống như báo in hay truyền hình là lựa chọn an toàn hàng đầu của mọi nhãn hàng. Dù giá của một phút quảng cáo trên truyền hình là cực đắt, doanh nghiệp vẫn bấm bụng chi trả với mong muốn quảng cáo của họ có cơ hội được xem bởi càng nhiều khách hàng càng tốt.
Theo anh Lê Tấn Hải, Giám đốc truyền thông của Công ty TLK, sự xuất hiện của quá nhiều kênh truyền thông làm đối tượng khách hàng càng ngày càng phân mảnh và phân tán sự tập trung của họ khiến việc kiểm soát hiệu quả quảng cáo vốn chỉ mang tính tương đối trở nên khó khăn.
Nếu cách đây 20 năm chỉ có khoảng 18 loại kênh truyền thông như báo in, tạp chí, truyền hình, phát thanh, ngoài trời… thì đến nay đã có 33 loại với những kênh mới như podcasts, blogging, mạng xã hội, tiểu blog… Một ví dụ điển hình khác là số kênh truyền hình trong nước và quốc tế tại Việt Nam trong vòng chưa đến 10 năm đã tăng lên hơn 100.
Tại Việt Nam bây giờ, không chỉ xem được truyền hình qua… ti-vi, khách hàng còn có thể xem qua điện thoại di động và Internet. Nếu người xem chỉ có chưa đầy ba phút để lưu lại mỗi kênh cho đến khi chọn được chương trình ưng ý, thì có bao nhiêu người sẽ chăm chú theo dõi hai phút của đoạn phim quảng cáo nhãn hàng?
Tiếp thị trực tuyến với những ưu điểm sau đã thu hút sự quan tâm của người làm tiếp thị:
- Chi phí hợp lý: Với những cách tính phí linh động như CPC (Cost-Per-Click) hay CPA (Cost-Per-Action hay Cost-Per-Acquisition), quảng cáo trực tuyến tiết kiệm được chi phí mà dung lượng quảng cáo lại không giới hạn. Người làm tiếp thị chỉ phải trả tiền cho những khách hàng tiềm năng nhất, những người đang quan tâm đến sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp.
Không những thế, với một ngân sách khiêm tốn cho tiếp thị trực tuyến, kết quả đạt được có hiệu quả hơn hẳn tiếp thị qua những kênh truyền thống. Theo ông Ram Kapoor, Giám đốc điều hành của Công ty Quảng cáo Y&R Wunderman Vietnam, để làm một phim quảng cáo phải tốn ít nhất 300.000 Đô la, một quảng cáo trên báo in là 80.000 Đô la, nhưng nếu ngân sách chỉ có 30.000 Đô la, bấy nhiêu đã quá đủ cho quảng cáo trực tuyến.
- Hiệu quả cao: Internet phá bỏ mọi giới hạn về không gian, thời gian và khoảng cách với dòng thông tin trao đổi liên tục trên toàn cầu. Tiếp thị trên Internet, nhờ vậy vượt qua được những giới hạn đó và trở nên có lợi thế hơn những kênh truyền thông truyền thống. Những doanh nghiệp nhỏ có thể tiếp thị sản phẩm và dịch vụ của họ 24/7 trên toàn thế giới.
Ngoài ra, việc khảo sát thông tin người sử dụng Internet thông qua tiếp thị trực tuyến được thực hiện khá đơn giản và đáng tin cậy, giúp các doanh nghiệp định hướng chính xác khách hàng tiềm năng của mình, cũng như thu thập được một lượng lớn cơ sở dữ liệu khách hàng trong mỗi chiến dịch với chi phí cực kỳ rẻ.
- Công nghệ tiên tiến: Với sự hỗ trợ và đổi mới công nghệ không ngừng, tiếp thị trực tuyến gần như không có giới hạn về công nghệ cũng như không gian sáng tạo, đặc biệt ở hình thức quảng cáo đa phương tiện.
- Tính tương tác cao: Các kênh truyền thông trước đây như phát thanh hay truyền hình thường chỉ thông tin một chiều, người tiêu dùng luôn thụ động trong quá trình tiếp nhận thông tin. Nhưng với Internet, doanh nghiệp có cơ hội đối thoại và tương tác trực tiếp với người tiêu dùng. Người tiêu dùng, ngược lại cũng chủ động tiếp cận thông tin, lựa chọn thông điệp nào mà mình muốn nhận hay chia sẻ những trải nghiệm, suy nghĩ, dự báo…
Dựa vào việc phân tích hành vi của người sử dụng Internet, người làm tiếp thị có thể biết được thói quen, sở thích của từng cá nhân, xác định rõ xem người đó có nằm trong nhóm khách hàng mục tiêu hay không, phản ứng của họ với thương hiệu như thế nào…
- Dễ xác định phân khúc khách hàng mục tiêu: Mỗi cộng đồng trên Internet đều có nhóm đối tượng tham gia nhất định. Việc khảo sát thông tin người tham gia được thực hiện khá đơn giản và đáng tin cậy thông qua các hình thức tương tác với người sử dụng như bỏ phiếu bầu (poll), bản khảo sát (online survey), hay đăng ký thành viên… Việc tiếp thị trên Internet trở nên tập trung hơn thay vì triển khai trên diện rộng như nhiều kênh truyền thông truyền thống.
Tiếp thị trực tuyến tại Việt Nam
Tiếp thị, quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam chưa phát triển tương xứng với thị trường Internet rộng lớn với hơn 20 triệu người sử dụng, tức 20 triệu khách hàng tiềm năng. Chủ yếu hiện nay vẫn là quảng cáo dạng banner/pop-ups hay mua từ khóa của công cụ tìm kiếm, nhưng còn rất nghèo nàn, đơn điệu về hình thức, cũng như thiếu chuẩn hóa (ví dụ chuẩn Display Impressions năm 2003 hay Digital Video Impressions năm 2006 như của IAB, Mỹ). Những hình thức tiếp thị, quảng cáo trực tuyến khác còn sơ khai và chưa thực sự được sử dụng rộng rãi trong giới làm tiếp thị tại Việt Nam.
Theo ông Aaron Cross, Giám đốc điều hành Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen Vietnam, do tính chất phân nhánh mạnh mẽ của Internet, các nhà làm tiếp thị dễ bị rơi vào cảnh không nhận biết được phân khúc thị trường và khách hàng mục tiêu để quảng cáo. Chưa kể đa số người sử dụng Internet Việt Nam là giới trẻ (50% dưới 30 tuổi [4]) đã không hấp dẫn nhiều doanh nghiệp có sản phẩm nhắm vào phân khúc khách hàng lớn tuổi hơn.
Hơn nữa, sự thiếu sẵn sàng và thiếu chuẩn hóa của các công cụ tiếp thị trực tuyến, công cụ đo lường hiệu quả, công cụ thanh toán trực tuyến và thương mại điện tử tại Việt Nam cũng khiến cho nhiều nhà làm tiếp thị e dè. Ông Vũ Minh Trí, Tổng giám đốc Yahoo! Việt Nam, cho biết: “Các cuộc khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường TNS cho thấy, có đến 30% người sử dụng Internet vào các trang web xem banner quảng cáo, nhưng hiệu quả thực sự thì chưa thống kê được. Tất cả những điều chúng ta đang nói chỉ là dự đoán theo xu hướng chung của thế giới.”
Khá nhiều ý kiến của những người làm tiếp thị cho rằng, ở Việt Nam tiếp thị, quảng cáo trực tuyến chỉ là hình thức bổ trợ (compliment) cho tiếp thị, quảng cáo truyền thống. Ông Triệu Tôn Phong, Giám đốc điều hành Công ty MSV, lại cho rằng: “Chìa khóa của một kế hoạch tiếp thị thành công là “tích hợp” (integrated). Sự tích hợp đúng đắn và chặt chẽ giữa những phương thức tiếp thị truyền thống với tiếp thị trực tuyến, cũng như giữa những phương thức tiếp thị trực tuyến với nhau sẽ quyết định sự thành công. Giám đốc tiếp thị cũng như người bốc thuốc, các vị thuốc thì ai cũng biết, nhưng liều lượng thế nào cho chữa được bệnh thì mới gọi là thầy thuốc hay!”.
Do eo hẹp ngân sách tiếp thị, quảng cáo vì khủng hoảng kinh tế, nhiều doanh nghiệp đang tìm hướng đi mới, có hiệu quả hơn và chi phí hợp lý. Tiếp thị, quảng cáo trực tuyến chính là lời giải cho bài toán khó này. Sự quan tâm của doanh nghiệp Việt Nam đối với tiếp thị, quảng cáo trực tuyến ngày càng tăng.
Cuộc hội thảo Saigon Digital Marketing ngày 23/5/2009 tại Khách sạn New World với 14 diễn giả và gần 550 lượt khách tham dự đã chứng minh điều này. Sự thành công của “Là con gái thật tuyệt” của Diana, “Dutch Lady – Ngày của mẹ”, “Tìm em nơi đâu” của Close up hay “Happiness Factory” của Coca-Cola… là những ví dụ điển hình khuyến khích doanh nghiệp vận dụng nhiều hơn phương thức tiếp thị, quảng cáo trực tuyến trong những kế hoạch sắp tới của mình.
Hãy để tiếp thị, quảng cáo trực tuyến trở thành xu hướng tất yếu của tương lai thay vì chỉ là những giải pháp ngắn hạn trong thời kỳ khủng hoảng.
[1] TNS – Taylor Nelson Sofres.
[2] AC Nielsen.
[3] ALLEN, C., KANIA, D. & YAECKEL, B. (1998) Internet World: Guide to one-to-one web marketing. Wiley Computer Publishing, New York, USA.
[4] TNS và Yahoo! Vietnam.
(Theo Tap Chi Marketing)
